تشریح شماتیک فرش

قاليشويي مشهد کناره : معمولاً به دو صورت باریک و پهن حریم طرح مرکزی فرش را می‌پوشاند و وجود یک لبه پهن میان کناره‌های باریک سبب می شود تا تعداد آن‌ها شخص باشد.

لچک : به یک چهارم نقشه میانی با شکلی شبیه و یا این که اکثرا مختلف با آن در چهار کناره متن فرش در اصطلاح قالی بافان لچک می‌گویند و در حالتی‌که این لچک ها توام با ترنج باشند طرح را لچک و ترنج می نامند.

مسئله : بخشی میباشد میان فرش که گلها و اجزا طرح بر روی آن نقش بسته‌اند و اکثر اوقات در رنگهای لاکی، کرم و طوطیا‌ای گزینش می‌گردد.

کلاله : در صدر و ذیل ترنج میانی غالبا دو راز ترنج بافته میشوند که در اصطلاح طراحان ، شمسه و یا این که کلاله نامیده میشوند . گهگاه ممکن میباشد این کلاله ها با خیل‌عظیم کلیه اطراف ترنج را در برگیرد . از آنجایی که بعضا از این شمسه ها صورت خربزه را تداعی مینمایند در اصطلاح آن را ترنج خربزه ای می نامند ونمونه بارز آن ترنج فرش تاریخی اردبیل میباشد.

کتیبه : درتوان فاصل ترنج و رمز ترنج گهگاه شکلی به اسم کتیبه رسم می گردد که در آن ممکن میباشد اسم افرادی نوشته شود.

ترنج : به بخش مرکزی فرش که معمولاً دایره ، بیضی ، لوزی و یا این که یک‌سری پره باشد ترنج گفته می شود.هرگاه یکسری ترنج باطن یکدیگر قرار گرفته باشند ترنج را تودر تو و یا این که همان ظرف نیم ظرف می نامند . اگر که ترنج در متن فرش وضعیت توسعه یافته و مسلط را داشته باشد به آن ترنج مداخل می‌گویند (مثال فرش های هریس). اندازه ی ترنج در فرش های نقاط متفاوت عوض می شود . برای مثال در قالی‌کوچک ها و قالی های بافت اصفهان ، کاشان ، نایین و آباده بعدها آن کوچک و در فرش های تبریز ، هریس و مشهد تا حدودی پهناور خیس میباشد . در بعضی از طرح های ترنج دار به جای ترنج واحد میانی به دو یا این که سه ترنج کوچک در امتداد یک خط عمودی (اضافه در صورت های هندسی) و گهگاه یک سری ترنج در متن فرش با مسافت های منظم به چشم میخورد (مثال فرش یکسری ترنجی چلسی) .

سرترنج : معمولاً در بالا و انتهای طرح ترنج قالبی به هم پا اجزا طرح کشیده می شود که اصطلاحاً به آن ها سرترنج میگویند.