گليم‌هاي يک رو

قالیشویی مشهد

گليم‌هاي يک رو يا اين که سوماک
گفته مي‌گردد که اسم سوماک از اسم «شاماخيا» (Shamakhia) شهري در قفقاز گرفته گرديده که در آن جا در طي قرن‌ها، گليم‌هاي دقيق گلدار پودي بافته شده‌است. بافت سوماک طولاني تر با بافت پود پيچ انجام ميگيرد. دقيق‌ترين گليم‌هاي سوماک از قفقاز مي آيد و از قرن بيستم م در جمهوري اسلامي ايران و ترکيه نيز ساخت ميشود. بافت گليم‌هاي يک‌رو يا اين که سوماک با طرز پودپيچي و پيچش پود چهره مي گيرد. اين گليم‌ها از ضخامت بيشتري در مقايسه با گليم‌هاي معمولي و عادي برخوردار‌است و دارنده تار و پود پيچش و پود نازک ميباشد. پود پيچشي در وضعيت جنبش و چرخش بدور نخ‌هاي چله يا اين که تار توليد نقش مي‌نمايد و با عبور تار ديگري آن هم به طور سراسري بر روي هر نخ بافتي چهره مي گيرد و در غايت با کوبيدن آن به امداد کتف، دَفِه، دفتين و نظاير آن فعاليت بافت فيس مي‌پذيرد و زيرا اضافات پود پيچشي به پشت گليم مي‌رود و پنهان مي ماند. گليمي قطور‌خيس از گليم عادي اما يک رو پديد مي آيد چرا‌که طرح‌ها و نقشه‌ها در روي گليم مشاهده ميشود. و در پشت آن تنها نخ‌هاي رنگين به طور دور از هم و نامنظم به چشم ميخورد.

اوليه توليدکنندگان و به کار گيري‌کنندگان گليم‌هاي معمولي و سوماک‌ها عشاير بوده‌اند که قرن‌ها بعداز بافت گليم‌هاي معمولي و حس نياز به زيراندازي کلفت‌خيس و بدون نقص‌خيس از گليم، سوماک به وجود آمد. لذا پژوهشگران بر اين عقيده‌اند که سوماک را با اعتنا به مختصات بافت، تنوع مواد اول و بي نقص‌خيس شدن نقش‌ها و بقيه خصوصيت‌ها مي‌قدرت رينگ‌ي واسطي در ميان گليم و قالي در مورخ فرش‌بافي و در مسير تکاملي بافت گليم تا قالي دانست. «ورني» که در استان‌هاي اردبيل و آذربايجان شرقي بافته مي شود، شيرکي پيچ که بافت آن در استان کرمان رخ مي‌پذيرد، «رندي» که در استان‌هاي عجم و خوزستان بافته ميگردد و... در‌اين تيم قرار دارا‌هستند.