هنر قالی‌بافی

هنر قالی بافی[۱] [۲] در قضیه تاریخ بروز فرش داده ها دقیقی وجود ندارد اما با اعتنا به اثرها باستانی و کشفیات بشر، ثابت شده‌است که هنرهایی مانند سبد بافی، نمد بافی، زیلو بافی، جا جیم بافی و گلیم بافی همه همه مقدمه‌ای بر بروز هنر قالی بافی بوده‌است . فرش‌های اولیه دارند قالیشویی مشهد طرحهای بی آلایش و ابتدایی و شکسته و عمدتا خیالی باف بوده‌است که جنبه استفاده روزمره داشته‌اند و پژوهشگران در زمینه مهد فرش بافی در آغاز به مصر به تیتر مهد این هنر تامل می‌کرده‌اند امّا با پیدایش او‌لین فرش به اسم پازیریک که در کوههای سیبری در سال ۱۹۴۹ توسط پروفسور رودنکو کشف شوید دیدگاه ها دیگر را باطل نمود و با اعتنا به این مثال عملی، مهد قالیبافی از سواحل رود نیل و دجله و فرات، به آسیای مرکزی تغییر مکان بخشید و ثابت کرد که مهد هنر فرش بافی در جمهوری اسلامی ایران بوده‌است . دهٔ .[۳]

احتمال دارد برای اولین توشه افرادچادرنشین فرش را برای کف خاکی زیر چادرهایشان انتخاب کردند . برخی مطالعات نشان می‌دهند که ممکن است فرش به وسیلهمصری‌ها یا چینی‌ها یا این که دیگر اقوام ابتکار گردیده باشد . باستان شناسان روسی رودنکو و گربازنوف در سال ۱۹۴۹ و در درهٔ پازیریک حدودا در ۵۰۰۰ فوتی کوه‌های آلتایی، کشف کردند؛ که در پنج قرن پیشین از ولادت فرش بافی به بیشترین و کمترین دما حد خود رسیده بود، این فرش به فرش گره دار مشهور است .[۴] در دست نوشته‌های چینی‌ها، اولین مدرک موجود در ارتباط با موجودیت فرش پیدا شد که مربوط به سلسلهٔ ساسانیان است .(۲۴۴تا۶۴۱بعد
از میلاد)
بهار
خسرو امپراتور هراکلیوس در سال ۶۲۸ میلادی به شهر تیسفون (پایتخت ساسانیان) کمی فرش آورد . در سال ۶۳۷ میلادی عربها به تیسفون یورش و شهر را غارت کردند . از میان فرشها فرش باغی مشهوری به نام" موقع بهار خسرو"بود . در تاریخ از این فرش به اسم گران بهاترین فرش خاطره شده است . در دوران سلطنت خسرو اول(۵۷۹تا۵۳۱)فرشها به رخ ۹۰ فوت مربع یافت می شد . متأسفانه عربها این فرش را به قطعات کوچکتر بریده و فروخته‌اند . مورخان عرب این فرش گران بها را این مدل تعریف کرده‌اند:در گوشه‌هایش تختی با شکوه از گلهایی به رنگ‌های قرمز، آبی، زرد، سبز، سفیداست . همینطور رنگ زمینهٔ آن با الهام از رنگ زمین طلایی رنگ می باشد و سنگ‌هایی به شفافیت کریستال که در خیال و خاطر تصوری از آب می‌باشد . گیاهان همانند حریر و میوه‌ها با رنگ سنگی شکل گرفته‌اند .

در
مسئله صنعت قالیبافی در دورهٔ تیموریان می‌توان گفت: با اعتنا به علاقهٔ شاهرخ به هنر این صنعت توانست در این دوران پیشرفت نماید و در عین حالا اوزون حسن، مؤسس سلسلهٔ آق قویونلوها به این هنر اعتنا خاصی داشته‌است[۳]
تاریخچه
قالی در دوران صفویه ولیکن با اعتنا به نمونه‌های عالی باقی مانده از برهه زمانی صفویه باید گفت که اوج هنر در کشور ایران خصوصاً هنرهایی نظیر کاشیکاری، قالیبافی منقش کاری در این بازه بوده و در این بازه زمانی به اوج شکوفایی خود رسیده‌است به‌طور نمونه فرمانروا طهماسب که خود علاقه به هنر داشته و از طراحان فرش در برهه زمانی خود بوده هنرمندان تعالی را در تبریز گرد آورد و به کمک قابل ملاحظه‌ای به آنها کرد و در بازه زمانی شاه عباس این هنر به اعلا درجهٔ خویش رسید . پادشاه عباس در اصفهان یک کارگاه دایر کرد و در این کارگاه فرشهای نفیسش برای دربار ایجاد نمود نمود و پیشرفت قالی به انجام رسیدهٔ که یک عدد از منابع اقتصادی آن بازه شوید و به دستور وی کارگاههایی در مشهد، کاشان، شیروان، قره باغ، استر آباد، و گیلان دایر گردید و فرشهای نفیسی همچون فرش اردبیل، چلسی و فرشهای زیبای دیگری زینت بخش موزه‌های عالم شوید . قالی بافی که در قرن (ده) و یازده به کمال خود رسیده بود رو به تنزل گذاشت و دیگر نتوانست به دوران با شکوه خویش برگردد .